Kort: omdat het de leukste manier is om te staan, stappen, lopen en bewegen. En omdat het goed is, voor je voeten en voor de rest van je lichaam.
U wilt toch iets meer uitleg? Leonardo De Vinci zei ooit: “De menselijke voet is een meesterlijk stukje ingenieurskunde en een echt kunstwerk.” Charles Darwin verklaarde later wie die ingenieur was: evolutie door natuurlijke selectie. De mens loopt al lang op zijn 2 achterste poten, zodat we sterk kunnen vermoeden dat natuurlijke selectie ons hieraan voldoende aangepast heeft.
Een mens wordt geboren zonder schoenen, net als alle andere dieren. En zoals de baby zich op alle vlakken moet ontwikkelen, moeten ook de voeten zich ontwikkelen tot sterke én gevoelige voeten. Biomechanisch sterk, met een mooie statiek en stevig bindweefsel en goede spieren. Gevoelig, om essentiële informatie van de voet naar het centraal zenuwstelsel te brengen.
Schoenen heb je voor deze ontwikkeling niet nodig. Eerder integendeel, de meeste schoenen belemmeren deze noodzakelijke evolutie. Eenmaal volwassen heb je nog steeds geen schoenen nodig, want je voeten zijn sterk, voelen goed en kunnen aan wat ze in het dagelijkse leven moeten doen.
Mensen die van in hun jeugd schoenen dragen, hebben een andere voetvorm, hebben vaker voetafwijkingen (plat- of holvoet) en krijgen minder informatie uit de voetzool. Dit kan gevolgen hebben die hoger reiken dan de voeten. De biomechanica en gevoelsinformatie hebben invloed op je houding en je manier van bewegen.
Slechte mechanica en verarmde sensibele informatie hebben dus een slechte invloed en zijn mogelijks gerelateerd aan houdingsverval en bijvoorbeeld rugpijn. Mijns inziens is de sensoriële deprivatie mogelijks nefaster dan de verstoorde biomechanica (zie deel 2).
Wetenschappelijk is er vooral recent veel aandacht naar de rol van de schoenen gegaan bij het lopen, omdat lopers toch wel veel blessures hebben, onnatuurlijk veel zelfs. Het is niet de bedoeling van hier in te gaan op alle wetenschap die hieromtrent verschenen is, dat zal ik doen in meerdere blogs. Maar volg me even in onderstaande redenering:
Loopschoenen willen het menselijk looppatroon verbeteren en het risico op blessures beperken. Op zich is er niets mis met deze doelstelling. Evolutie door natuurlijke selectie maakte onze voeten en ons lichaam goed, heel goed zelfs, maar niet perfect. Maar…
Dan is het aan de loopschoenen om te bewijzen dat ze beter zijn dan de originele loopwijze, en niet omgekeerd. Zolang er geen bewijs is dat loopschoenen beter zijn, lijkt mij de oorspronkelijke loopwijze de meest aan te raden. En volgens mijn weten is er nog geen enkel bewijs dat moderne loopschoenen een voordeel hebben.
Het is trouwens niet gemakkelijk om het ‘trial and error’ process van natuurlijke selectie te verbeteren. Evolutionaire bioloog Leslie Orgel heeft een mooie ‘second rule’: “Evolution is cleverer than you are.” Evolutie is slimmer dan u.
Zijn er dan echt geen goede redenen om schoenen te dragen? Toch wel, soms heb je bescherming nodig, tegen kou of scherpe ondergrond, of bijvoorbeeld op een werf. Soms is wat meer grip en tractie ook wenselijk. Maar meestal, mits wat geoefende voeten, heb je ze echt niet zo vaak nodig.
Is dit voor iedereen aangeraden? Misschien niet voor iedereen, maar toch voor veel mensen, zelfs diegenen met voetafwijkingen en –problemen. Maar maak gebruik van tijd en je gezond verstand, zodat je je voeten en lichaam de nodige aanpassingsperiode gunt. Een periode waarin je voetzool sterker en minder pijngevoelig wordt, waar de spieren van je hele onderste lichaam anders leren werken en waarin je centraal zenuwstelsel leert dat de prikkels van de zolen niet zo bedreigend zijn als eerst gedacht.
Enkele tips:
Doe je schoenen thuis uit, en draag niets in de plaats.
Durf gerust in je tuin zonder schoenen.
Trek je schoenen al eens uit op een mooi bospad, op het strand, …
Ga al eens op een minder aangename ondergrond staan (steentjes, kokosmat, …). Sommige mensen voelen zich nadien goed.
Ongemak en pijn laat je niet toe, tenzij beperkt in tijd en intensiteit.
Voor jonge ouders:
Laat je kinderen zo weinig mogelijk schoenen dragen, zeker als ze leren stappen.
Voor binnenshuis (en eigenlijk ook voor buiten) is er een goed minimalistisch alternatief dat in België makkelijk te verkrijgen is: Bobux ‘pantoffeltjes’ en varianten.
Waterschoentjes zijn prima sportschoenen als blote voeten echt niet kunnen.
Ook in de crèche vraag je best om de voetjes bloot te laten.
Als je toch schoenen draagt, kies voor schoenen die je voeten vrijheid geven. Dat betekent genoeg ruimte voor de tenen (dames!), geen hielverhoging, ook geen millimeter (ook heren!) en een in alle richtingen soepele zool. Er bestaan ook allerlei minimalistische schoenen, zeker in de loopwereld. De ene zijn al beter dan de andere. Waterschoenen zijn goedkope en meestal goede alternatieven. Converse All-Stars en dergelijke ook. Trouwens, voor de uitvinding van de moderne loopschoenen, waren All-Stars typische sportschoenen: een soepele zool met wat stof en veters aan je voet vastgemaakt, met als doel een beetje bescherming en verhoogde grip.
Voor lopers en joggers: blote voeten en minimalistische schoenen stimuleren een goede techniek, maar zijn zeker geen garantie. Oefenen en tijd geven zijn zeer belangrijk. De meest voorkomende fout is een te vlugge omschakeling, met overbelastingsklachten als gevolg. Meer uitleg hierover valt buiten de bedoeling van deze blog, maar spreek me er gerust over aan. Indien je echt geïnteresseerd bent, geef ik personal training om je loopstijl te verbeteren. Zie het natural running gedeelte van onze website.
Samengevat: er zijn geen overtuigende redenen waarom schoenen noodzakelijk zijn. Er zijn meer en meer argumenten waarom schoenen nefast zouden kunnen zijn. En vooral, eenmaal je voeten en lichaam eraan gewend zijn, bestaat volgens mij geen aangenamere manier om te wandelen en lopen. Wat startte als experiment om biomechanische redenen, is gebleven omdat het naast goed ook leuk is.
Ik vergeet nog iets, denkt u? Er is ook nog een sociale reden om schoenen te dragen. U hebt gelijk, maar daar, euh, veeg ik (een beetje) mijn voeten aan… Een beetje gek, denkt u? Vermoedelijk wel, maar gek zijn doet geen zeer, letterlijk, zeker niet als je met beide voeten goed op de grond blijft…
Groet,
Pieter